Ngày xưa, có một nhà làm nghề buôn bán, gian tham chế ra một cái cân cán rỗng, trong đổ thủy ngân, hai đầu bịt đồng, không ai biết. Khi cân hàng bán cho người ta thì dốc cán về đằng móc, còn khi cân hàng mua của ai thì dốc cán cân về đằng quả. Như vậy một cái cân vừa nặng vừa nhẹ được, và bao giờ phần lợi cũng về mình.
Không bao lâu nhà ấy trở nên giàu có, vì buôn bán lọc lừa. Nhà này sinh ra được hai đứa con mặt mũi khôi ngô, học hành thông thạo. Thiên hạ ai nấy đều khen là nhà có đại hồng phúc.
Một hôm hai vợ chồng ngồi bàn với nhau:
– Nhà ta bây giờ đã giàu có nhiều, lại được hai đứa con khôn ngoan, “một mặt người bằng mười mặt của”. Bây giờ ta đem phá bỏ cái cân thủy ngân kia đi, để dành đức lại cho con về sau.
Truyện cổ tích Cái cân thủy ngân
Bàn xong, hai vợ chồng thuận tình sửa lễ sám hối, trên thì cúng Phật, dưới cáo cùng tổ tiên, rồi đem cái cân thủy ngân ra chẻ. Nhưng khi chẻ ra, thì thấy bên trong cái cân có đọng một cục máu đỏ.
Từ đó, hai vợ chồng bảo nhau ăn ở tu nhân tích đức, tránh điều dữ, làm điều lành. Nhưng cách đó vài năm, bỗng một hôm, đứa con đầu bị ốm nặng, không qua khỏi. Và chẳng bao lâu sau, đứa con thứ hai cũng theo anh mà đi. Hai vợ chồng kêu gào, khóc lóc thảm thiết, nghĩ rằng mình đã có bụng cải ác vi thiện mà Trời Phật không chứng quả. Hai vợ chồng rầu rĩ, cứ ngồi than dài thở vắn, không buồn động đến việc gì nữa.
Một đêm, hai vợ chồng cùng nằm mơ thấy có một ông Bụt đến, bảo rằng:
– Hai vợ chồng nhà ngươi hãy nên lo toan làm ăn, tu tỉnh lại. Chớ vội vội trách Trời không có mắt. Trước Trời thấy buôn bán lọc lừa, đã sai hai con quỷ xuống đầu thai làm con, để phá tan cho hết những của phi nghĩa mà các ngươi chắt bóp, nhặt nhạnh bao nhiêu năm nay. May các ngươi sớm biết hối hận, cải tà quy chính, tránh dữ làm lành, Trời mới sai bắt hai con quỷ ấy về. Đừng thương tiếc chúng nó làm chi nữa. Các ngươi cứ ăn ở ngay lành, rồi Trời lại đền cho hai đứa con khác, để ngày sau mà nhờ”.
Hai vợ chồng nghe xong, nỗi buồn vơi bớt đi phần nào, lại chuyên tâm làm ăn. Lúc nào cũng luôn tâm niệm, cố gắng làm bao nhiêu điều từ thiện, phúc đức. Quả nhiên, sau đó họ đã sinh được hai đứa con trai khác. Hai đứa con hiền lành tử tế, văn hay chữ tốt, rồi sau lớn lên, làm cho cha mẹ được vẻ vang, vui sướng trong cảnh già.
Truyện cổ tích Cái cân thủy ngân